Kremlin’in Güçlü İsimleri ve Putin’in Kararlarına Etkisi

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Ukrayna’ya karşı açtığı savaş ve dünyada kalıcı etkiler bırakan diğer kararlarında, Kremlin’in “silovik” adı verilen güçlü isimlerin payı oldukça büyük.

Kremlin’in Ukrayna’ya karşı başlattığı savaş, sadece bu iki devlet arasındaki bir sorunu teşkil etmiyor. Bu savaş, NATO ile Rusya ve ona destek veren ülkeler arasındaki gerilime, hatta 3. Dünya Savaşı iddialarına kadar yürüdü.

Rusya’nın Ukrayna’yı işgal hareketiyle birlikte Putin’in bu kararı nasıl aldığı, ülkesinde kendisine alınan bu kararlarda etkisi olan veya olmayan isimleri de tartışmaya açtı.

KİM BU SLOVİKİLER?

Bu günlerde “silovik” adı verilen Kremlin’de güç sahibi isimlerin Putin ve Rusya’nın aldığı kararlar üzerindeki etkisi dünya kamuoyuna oldukça tartışılmaya başlandı. 

SSCB’nin dağılmasının ardından federasyon olarak yönetilen Rusya’yı aslında “süper başkanlık cumhuriyeti” olarak tanımlamak mümkün. Nihayetinde ülke yönetimiyle ilgili tüm önemli kararlar kişisel olarak, en fazla güce ve yetkiye sahip Başkan Vladimir Putin’e ait.

Putin, bu kadar geniş yetki yelpazesine sahip olmasına rağmen, özellikle de uzun süredir birlikte çalıştığı ve en çok güvendiği kişilere de danışıyor. Bu insanlar arasında da güvenlik teşkilatlarında geçmişte görev almış güçlü bir tavra sahip olan silovikiler bulunuyor.

Silovik, Rusya’da eski istihbarat, emniyet ve güvenlik kurumları mensubu olarak görev yapmış siyasetçi ve bürokratlara verilen bir isim. 

Verilen emirlere sorgulamadan itaat etmek, istihbarat alanında yetkinlik, sarsılmaz bir ketumiyet ve lidere sonsuz sadakat, Rus yöneticiler olan Silovik’lerin ortak özelliği olarak biliniyor.

“Putin’in güçlü adamları” hem uygun adım liderlerini takip ediyor, hem de dünyayı onun gözünden görebiliyor.

GÜVENLİK KONSEYİ

Rus iç ve dış politikasının en önemli kararları, genellikle Güvenlik Konseyi toplantılarında alınıyor. Toplamda 30 üyeye sahip bu konsey, FSB ve Dış İstihbarat’ın başkanları, parlamentonun her iki kanadının başkanları ve başbakan dahil olmak üzere üst düzey “siloviki”lerden oluşuyor.

Güvenlik Konseyi Sekreteri Nikolay Patruşev, Rus Güvenlik Servisi (FSB) Başkanı Alexander Bortnikov ve Rus Dış İstihbarat Teşkilatı Başkanı Sergey Narişkin, Vladimir Putin’i uzun yıllardır tanıyan isimler. Bu isimler 1970’li yıllarda eski adıyla Leningrad olan St Petersburg’da Putin ile de çalıştılar.

Bu üç isim ile birlikte Savunma Bakanı Sergey Şoygu ve Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, dış politika kararları söz konusu olduğunda Putin’in fikirlerine en çok değer verdiği beş ismi oluşturuyor. Bu isimler Putin’e tartışmasız en yakın olan yetkililer.

Rus uzmanlara göre, “Putin klonları” olarak da tanımlanan bu kişiler aslında aynı köke sahip bir ağacın dalları gibi, Sovyetler Birliği’nin istihbarat geleneğini sürdürüyor.

8 YILDIR PUTİN İLE BERABERLER

2014’te Ukrayna Devlet Başkanı Viktor Yanukoviç’in Ukrayna’dan çıkarılmasını örgütleyen, hemen ardından sadece bir gecede Kırım’ın işgaline karar veren bu ekip, Putin’in ifadesiyle, “2014’ten itibaren siyasi kariyerinin en önemli kararlarını verirken” hep yanındaydı.

Batı’nın Rusya’yı küresel bir güç olmaktan alıkoyacak projeler yürüttüğü fikrine kalpten inanıyor olan çoğu eski istihbaratçı bu “güçlü adamlar”, Batı’ya karşı daima çıkar odaklı fikir yürütmeleriyle meşhurlar.

NİKOLAY PATRUŞEV

Siloviklerin ilk sırasında Nikolay Patruşev geliyor. Rusya Güvenlik Konseyi Sekreteri Patruşev, KGB yerine oluşturulmuş istihbarat örgütü Federal Güvenlik Servisi FSB’nin de eski başkanıydı.

70 yaşındaki Patruşev’in, 2016 yılında İngiltere’de öldürülen eski Rus ajanı ve muhalif Alexander Litvinenko’nun infaz emrini veren kişi olduğu iddia ediliyor.

Karadağ’da darbe girişimini düzenlemekten ülke dışındaki muhaliflerin suikastlerine kadar pek çok kirli senaryoyla adı ilişkilendiren Nikolay Patruşev, Ukrayna’nın ABD tarafından büyütülen suni bir devlet olduğu fikrinin en ateşli savunucularından biri olarak biliniyor.

“Amerikalılar Rusya’nın hiç var olmamasını isterdi”, açıklamasıyla birlikte, Rusya karşıtı birçok komplo teorisini de dile getirmekten çekinmeyen Patruşev, Ukrayna işgalinin “bir zorunluluk olduğunu” iddia ediyor.

İKİNCİ SIRADAKİ İSİM NARİŞKİN

Slovikiler listesinde ikinci sırada Sergey Narişkin geliyor. Dış İstihbarat Servisi Başkanı Narışkin, Putin’in en eski çalışma arkadaşlarından biri olarak biliniyor.

Batı’da Rusya’ya yönelik tarihten kaynaklanan keskin bir düşmanlık olduğunu savunan Narişkin, Ukrayna’nın mevcut yönetimini Amerika tarafından görevlendirilmiş bir “Nazi Kadrosu” olarak tanımlıyor. Slovikiler listesinde bir diğer isim; iç güvenlik ve istihbarat servisi FSB’nin başkanı Alexander Bortnikov. Ayrıca devlet bankası VTB’nin yönetim kurulu başkan yardımcısı da olan Bortnikov’un batıdan gelen yaptırımlar listesinde hem kendi adı hem de bankası yer aldı. Çoğu uzmana göre, Putin’in ülke üzerindeki kontrolünü sürdürmede kilit rol oynuyor.

SAVUNMA BAKANI ŞOYGU

Her ne kadar istihbarat kökenli olmasa da askeri istihbarat teşkilatı GRU başta olmak üzere Rus ordusunun hemen tüm kademelerinde gücü hissedilen bir yönetici olarak Savunma Bakanı Sergey Şoygu geliyor.

Putin’in kritik kararlarında hep yanında olan, onunla birlikte Sibirya’da düzenli olarak kısa avlanma ve balık avlama tatillerine çıkan Şoygu, liderine engelsiz erişimi bulunan Siloviklerden biri olarak biliniyor.

Şoygu için Batı medyası, “farklı bir kökten gelse de Sovyet tarzını temsil ediyor” diyor ve onun için “Politbüro 2.0’ın vazgeçilmez adamı” tanımını yapıyor.

DIŞİŞLERİ BAKANI LAVROV

Bu isimlerin yanı sıra Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Rusya hazinesini besleyen petrol ve doğalgaz şirketi Rosneft’in Başkanı Igor Sechin, Putin’in KGB yıllarından arkadaşı ve Suriye’ye askeri müdahalenin mimarı Özel Temsilcisi Sergei İvanov, Batıyı “uzayda işbirliğini sona erdirmekle” tehdit eden Rusya Uzay Ajansı Başkanı Dmitry Rogozin ve Duma Başkanı Vyacheslav Volodin diğer slovikiler, yani Rusya iktidarının güçlü adamları olarak öne çıkıyor.

Putin’in güvenlik yetkilileri ve dışişleri bakanı haricinde, konseyin içinde ve hatta dışındaki bazı diğer kilit isimlerle de birebir görüşmeler yaptığına inanılıyor.

Rus medyasında da geniş yere sahip siyasi analist Yevgeny Minchenko, uzun yıllardır Rus seçkinleri üzerine araştırmalar yapan birisi. “Politbüro 2.0” olarak tanımladığı, Putin’in yakın çevresi hakkında da düzenli olarak raporlar hazırlıyor.

2021 yılında hazırladığı son raporda Minchenko, Moskova Belediye Başkanı Sergei Sobyanin ve devlet petrol şirketi Rosneft’in Başkanı Igor Sechin’i de Rus lidere yakın olan isimler arasında gösteriyor.

Milyarder kardeşler Boris ve Arkady Rotenberg de hem Vladimir Putin’in yakın çocukluk arkadaşları hem de güvendiği sırdaşları olarak biliniyor. Her ikisi de bu hafta İngiltere’nin Rusya’ya yönelik yaptırımlarında yer aldı. 2020’de Forbes dergisi, Rotenberg kardeşleri ülkenin en zengin ailesi olarak adlandırdı.